نهم مارس سال ۵۵۱ ميلادي روزیست که ساخت طاق کسری بدستور خسرو انوشیروان اول ملقب به انوشیروان
دادگر با شتاب به پايان رسانده شد تا براي آيين هاي نوروزي آن سال آماده باشد. طاق
كسري با بلندای ۳۵ متر پهنای ۲۵ متر
و درازای ۵۰ بزرگترین طاق خشتی جهان و تنها ساختمان مسقّف باستاني جهان است كه به صورت
آزاد و بدون تكيه داشتن به عاملي ديگر، سرپا باقي مانده است. بر اساس منابع ایرانی در سال ۵۴۹ ميلادي احداث این بنا به دستور خسروانوشيروان در مجاورت کاخ تیسقون شروع شد و بعد از اتمام با فرش معروف
بهارستان مفروش گردید. خسروانوشيروان که علاقه مند به ديدار گروهي مردم بود خواسته بود كه با ساخت این تالار بزرگ امکان بار عام بیشتر را فراهم کند.
فردوسی در شاهنامه خود پس از اشاره به داستان ساخت این بنای باشکوه می‌گوید
که در برابر ایوان تیسفون پرده بسیار مجلل و جواهرنشانی آویزان شده بود که پس از
یورش تازیان توسط مهاجمان، قطعه قطعه و میان آنها تقسیم شد.
ز ايوان خسرو كنون داستان
بگويم كه پيش
آمد از راستان
چنين گفت روشن‌دلي پارسي
كه بگذشت با
كام دل چارسي
كه خسرو فرستاد كسها بروم
بهند و به چين
و به آباد روم
برفتند كاريگران سه هزار
ز هر كشوري
آنكه بد نامدار
چو صد مرد بگزيد اندر ميان
از ايران و
اهواز و از روميان
از ايشان دلاور گزيدند سي
از آن سي دو
رومي يكي پارسي
گرانمايه رومي كه بد هندسي
بگفتار بگذشت
از پارسي
بدو گفت شاه «اين زمن در پذير
سخن هر چه گويم
همه ياد گير»
«يكي جاي خواهم كه فرزند من
همان تا دوصد
سال پيوند من»
«نشيند بدو در نگردد خراب
زباران و از
برف و از آفتاب»
«مهندس بپذيرفت از ايوان شاه
بدو گفت:«من دارم اين دستگاه»
چو ديوار ايوانش آمد بجاي
بيامد به پيش جهان كدخداي
البته در ارتباط با تاریخچه این بنای
شکوهمند و در خصوص زمان و علت ساخت طاق کسری بین مورخان اختلاف نظر وجود دارد. اسکار
رویترز اعتقاد دارد که این بنا بسیار پیشتر و در زمان اشکانیان ساخته شده بود و در
زمان خسرو انوشیروان مرمت و بازسازی شد. از طرف دیگرارنست هرتسفلد با استناد به
برگردان نوشتار پهلوی خدای‌نامگ که توسط
ابن موفق (۷۲۵-۷۲۱) ساخت طاق کسری را به خسرو انوشیروان نسبت میدهد. بنظر میرسد ریشه این اختلاف نظر علاوه بر تفاوت نظر بر روی معماری بنا به محدوده جغرافیایی شهرتیسفون نیز بستگی داشته باشد و بر همین اساس فرضیه هرتسفلد از آنجا صحیحتر بنظر میرسد که طاق کسری یا ایوان مدائن در مجاورت کاخ پادشاهان
ساسانی در شهر «اسبانبار» در ساحل خاوری رود دجله قرار دارد محلی که در شهر مدائن
در۳۵ كیلومتری جنوب بغداد کنونی در استان دیاله که از
استان‌های مرزی و شرقی عراق واقع شده است. بر این اساس تیسفون،
اسبانبر و چند شهر کوچک دیگر مانند بغداد، روی هم شهرگان یا مدائن را تشکیل می
دادند. دكتر عيسي بهنام استاد دانشكده ادبيات نیز نظر ارنست هرتسفلد را درین
زمینه موجه میداند.
اگر چه در خصوص زمان و علت ساخت این بنا
بین برخی مورخان اختلاف است اما نکته مشترک اینست که سیر تخریبی ان بنا با حمله
اعراب آغاز شد و افراد متعددی سعی در نابودی آن گماردند که به انقاق آرا بیشترین
میزان تخریب توسط منصور خلیفه عباسی صورت پزیرفت.
طاق کسری پاره ای از میراث فرهنگ ایرانی است که بعد از تقسیمات ارضی پی در پی
که در دنیا اتفاق افتاد، بالاخره نصیب عراق شد تا این روزها با بی توجهی مسئولان
فرهنگی دو کشور، روز به روز بیشتر از بین برود.
رخوت مسئولان ایرانی البته درد آورتر است.
در حالیکه روزانه تعداد زیادی از مسافران ایرانی برای زیارت تبعات و عالیات به
عراق سفر میکنند کمتر تلاشی برای شناساندن و بازدید این یادگار گرانقدر نیاکانشان
صورت میگیرد. همچنین جای پرسش است که از بودجه‌های هنگفتی که برای سازندگی عراق
سرازیر می‌شود، مبلغ ناچیزی نیز به حفظ، نگهداری و مرمت طاق کسری و توسعه زیرساخت‌های
گردشگری این بنای ایرانی اختصاص یابد.
اگرچه این پاره وطن
از ما جداست بیایید نگذاریم گرد نسیان بر آن بنشیند.
ببینم! انوشیروان دادگر همونی نیست که مزدک و مزدکیان رو قتل عام کرد؟
پاسخحذفحالا انوشیران چه کسی هست مهم نیست، مهم حفظ بنایی است که هویت فرهنگ و معماری ایرانه
پاسخحذفانوشیروان منشا خدمات زیادی برای ایران بوده.
پاسخحذف